Σε έκθεσή της με ημερομηνία 30 Νοεμβρίου 2012, η UBS σχολιάζει ότι αυτές οι διαφορές είναι εν μέρει ο λόγος που η Πορτογαλία αντιμετωπίζεται με μεγαλύτερη επιείκεια από τους εταίρους της στην Ε.Ε. Οι οικονομολόγοι που υπογράφουν την έκθεση, Martin Lueck, Paul Donovan, Amit Kara, Matteo Cominetta και Jennifer Miller, τονίζουν ότι η σταδιακή επιστροφή της Πορτογαλίας στη χρηματοδότηση από τις αγορές επιβεβαιώνει με εντυπωσιακό τρόπο ότι η χώρα βρίσκεται σε πολύ καλύτερη θέση σε σχέση με την Ελλάδα.
Επικίνδυνα όμοιες
Μια από τις εντυπωσιακές ομοιότητες ανάμεσα στην Ελλάδα και την Πορτογαλία αφορά την αύξηση του δημόσιου χρέους σε σχέση με το ονομαστικό ΑΕΠ. Η εμπειρία των δύο χωρών δείχνει ότι το πρόβλημα γίνεται σοβαρό όταν το ονομαστικό ΑΕΠ αρχίζει να μειώνεται. Στην περίπτωση αυτή, τα φορολογικά έσοδα στερεύουν, ενώ το κοινωνικό κόστος της ύφεσης διογκώνεται. Το αποτέλεσμα είναι μια αποκλίνουσα πορεία χρέους και ΑΕΠ. Αν και η εικόνα στην Πορτογαλία φαίνεται πιο ήπια σε σχέση με την Ελλάδα, και οι δύο χώρες αντιμετωπίζουν ακόμη την επικίνδυνη προοπτική της αύξησης του χρέους και της συρρίκνωσης της συνολικής ζήτησης.
Ενώ ο κίνδυνος ενός σπιράλ χρέους-αποπληθωρισμού έχει κατά πάσα πιθανότητα ήδη υλοποιηθεί στην Ελλάδα και φαίνεται να αποτελεί σοβαρή απειλή και για την Πορτογαλία, υπάρχει μια σημαντική διαφορά μεταξύ των δύο χωρών η οποία αφορά την είσπραξη των φόρων.
Η ελληνική κυβέρνηση βασίζεται πολύ περισσότερο στην έμμεση φορολογία. Είναι αλήθεια ότι γενικά οι κυβερνήσεις προτιμούν την έμμεση έναντι της άμεσης φορολογίας, αμφιβάλλουμε ωστόσο ότι αυτός είναι ο λόγος για το χαμηλό ποσοστό των άμεσων φορολογικών εσόδων στην Ελλάδα. «Κατά την άποψή μας», σχολιάζουν οι αναλυτές της UBS, «ο κύριος λόγος είναι ότι η συλλογή των άμεσων φόρων επί του εισοδήματος και του πλούτου είναι αναποτελεσματική στην Ελλάδα, λόγω της διαφθοράς στο πλαίσιο της φορολογικής διοίκησης, καθώς και της εκτεταμένης φοροδιαφυγής».
«Το γεγονός ότι το ισοζύγιο ρευστότητας στην Ελλάδα παραμένει χειρότερο από της Πορτογαλίας, παρά τις μεγάλες περικοπές δαπανών, οφείλεται εν μέρει στη δυσλειτουργική είσπραξη των φόρων. Αν και ο δημόσιος τομέας της Πορτογαλίας έχει σαφώς περιθώρια βελτίωσης, πιστεύουμε ότι εξακολουθεί να είναι έτη φωτός μπροστά από την Ελλάδα» αναφέρουν μεταξύ άλλων.
Η πορτογαλική ύφεση είναι επώδυνη, η ελληνική είναι χειρότερη
Αν και τα δημοσιονομικά προβλήματα δικαιολογούν την ανησυχία πολλών επενδυτών ότι η Πορτογαλία μπορεί να είναι η επόμενη στη λίστα ως προς την αναδιάρθρωση του χρέους της είναι σημαντικό να επισημανθούν κάποιες διαφορές, αναφέρει η έκθεση της UBS.
Η πιο προφανής είναι η τρέχουσα κατάσταση σε επίπεδο οικονομικής δραστηριότητας, και οι πιθανότητες να επιτευχθεί «συμβιβασμός» μεταξύ της δημοσιονομικής λιτότητας και των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων από τη μία πλευρά και, από την άλλη, της οικονομικής και κοινωνικής σταθερότητας.
Από αυτή την άποψη, η θέση της Πορτογαλίας φαίνεται πολύ πιο ήπια. Είναι αλήθεια ότι η οικονομία της συρρικνώνεται με ρυθμό περίπου 3% σε ετήσια βάση, αλλά είναι ξεκάθαρα σε καλύτερη θέση από την απότομη πτώση που καταγράφεται στην Ελλάδα
και υπολογίζεται κοντά στο 7%.
Κατά συνέπεια, στο βαθμό που η διολίσθηση της Πορτογαλίας σε σχέση με τους δημοσιονομικούς στόχους μπορεί να εξηγηθεί από τη βαθύτερη των εκτιμήσεων ύφεση, και αν η επιείκεια από την πλευρά της τρόικας μπορεί κατά πάσα πιθανότητα να συμβάλει στην άμβλυνση της κατάστασης, η Ελλάδα δύσκολα μπορεί να ελπίζει σε κάτι τέτοιο.
Διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις
Ρίχνοντας μια ματιά στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, διαπιστώνουμε ότι η πορτογαλική κυβέρνηση έχει σε μεγάλο βαθμό συμμορφωθεί με όλα τα μέτρα που έχει κληθεί να εφαρμόσει. Για παράδειγμα, προωθήθηκε η μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας, παρά τις έντονες διαμαρτυρίες από τα συνδικάτα. Η κυβέρνηση προωθεί επίσης δυναμικά την ατζέντα των ιδιωτικοποιήσεων.
Ειδικά σε αυτό το τελευταίο μέτωπο είναι που η ελληνική διοίκηση έχει αποτύχει μέχρι στιγμής, αναφέρουν χαρακτηριστικά οι αναλυτές της UBS. Όπως εξηγούν, στο πρώτο πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας, τον Απρίλιο του 2010, ο στόχος των αποκρατικοποιήσεων είχε τεθεί στα 50 δισ. ευρώ. Ο στόχος αργότερα μειώθηκε στα 9 δισ. ευρώ και πρόσφατα μειώθηκε για μία ακόμα φορά, στα 5,9 δισ. ευρώ. Ωστόσο, από το καλοκαίρι του 2012, η ελληνική κυβέρνηση έχει εισπράξει μόνο 1,8 δισ. ευρώ από αποκρατικοποιήσεις.
Αντίθετα, η Πορτογαλία έχει πολύ μεγαλύτερη επιτυχία σε αυτό το πεδίο. Ο στόχος ήταν εξαρχής πολύ πιο συγκρατημένος και ρεαλιστικός, στα 5 δισ. ευρώ. Μετά από δύο επιτυχημένες πωλήσεις εταιρειών του τομέα κοινής ωφέλειας, η πορτογαλική κυβέρνηση αναθεώρησε ανοδικά το στόχο της και τώρα σχεδιάζει νέες αποκρατικοποιήσεις. «Η σχέση μεταξύ των στόχων που τέθηκαν και όσων επετεύχθησαν φαίνεται πολύ πιο υγιής στην περίπτωση της Πορτογαλίας» σημειώνει η έκθεση.
Σε ό,τι αφορά την ανταγωνιστικότητα, και οι δύο χώρες έχουν εμφανίσει πρόοδο ως προς τη μείωση του ανά μονάδα κόστους εργασίας, παρόλο που τα στατιστικά στοιχεία του ΟΟΣΑ (τα οποία είναι διαθέσιμα μόνο μέχρι τις αρχές του 2011) δεν το δείχνουν ακόμα αυτό για την Πορτογαλία. Συγκρίνοντας τις δύο χώρες, είναι προφανές ότι το ανά μονάδα κόστος εργασίας στην Ελλάδα αυξήθηκε πολύ περισσότερο καθ’ όλη τη δεκαετία 1999-2009, σε ποσοστό άνω του 40%. Στην περίπτωση της Πορτογαλίας η αύξηση ήταν κάπως ηπιότερη, περίπου στο 23%.
Και στις δύο χώρες, ο κύριος λόγος για την πρόσφατη βελτίωση στο ανά μονάδα κόστος εργασίας είναι η βελτίωση της παραγωγικότητας, η οποία με τη σειρά της είναι συνέπεια της μείωσης του εργατικού δυναμικού. Αυτός είναι και ο λόγος που στην ελληνική περίπτωση η μείωση άρχισε νωρίτερα και είναι μεγαλύτερη από την αντίστοιχη της Πορτογαλίας.
Στην Ελλάδα, η ανεργία έχει αυξηθεί πολύ περισσότερο από τη στιγμή που η χώρα έπεσε σε ύφεση. Η εναρμονισμένη ανεργία «τρέχει» τώρα με 25% περίπου, έναντι 16% στην Πορτογαλία.
Μικρότερες εξωτερικές ανισορροπίες, αλλά το χρέος παραμένει ανησυχητικό
Τόσο η Πορτογαλία και η Ελλάδα έχουν κατορθώσει τα τελευταία τρίμηνα να μειώσουν τα ελλείμματα στα ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών τους. Και πάλι όμως, η Πορτογαλία εμφανίζει ελαφρώς καλύτερη απόδοση και σε αυτό το πεδίο.
Οι αναλυτές της UBS είναι ξεκάθαροι: «Αν και το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών στην Ελλάδα έχει μειωθεί πάρα πολύ, και αυτό αποτελεί μια καλή είδηση, είναι σημαντικό να αναζητήσει κανείς τους πραγματικούς λόγους αυτής της βελτίωσης. Αν το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών βελτιώνεται επειδή η οικονομία έχει γίνει πιο ανταγωνιστική και πετυχαίνει έτσι αύξηση των πωλήσεων σε πελάτες στο εξωτερικό, αυτό είναι θετικό. Αν, αντίθετα, το εμπορικό ισοζύγιο βελτιώνεται επειδή οι εισαγωγές καταρρέουν, τότε αυτό επί της ουσίας αντανακλά την αδύναμη κατάσταση της εγχώριας οικονομίας και όχι βελτίωση της ανταγωνιστικότητας.
«Δεν πρέπει να λησμονείται ότι τόσο η Πορτογαλία όσο και η Ελλάδα είναι εξαιρετικά χρεωμένες χώρες. Η διαφορά στο σημείο αυτό είναι ότι στην Πορτογαλία τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις έχουν σημαντικά υψηλότερα επίπεδα χρέους σε σχέση με την Ελλάδα και, για το λόγο αυτό, ο κίνδυνος απομόχλευσης του ιδιωτικού τομέα στην Πορτογαλία είναι μεγαλύτερος σε σχέση με την Ελλάδα» σημειώνεται στην έκθεση.
Οι αγορές μέχρι στιγμής έχουν ανταμείψει Πορτογαλία
Στα περισσότερα από τα σημεία σύγκρισης που αναφέρονται παραπάνω, η πορτογαλική οικονομία φαίνεται σε καλύτερη κατάσταση από την ελληνική, παρά το γεγονός ότι υπάρχουν ορισμένες ανησυχητικές ομοιότητες.
«Είναι ιδιαίτερα σημαντικό το γεγονός ότι μέσα στο σκηνικό όλων αυτών των οικονομικών δυσκολιών, η πορτογαλική κυβέρνηση έχει καταφέρει να κερδίσει το σεβασμό και την καλή θέληση των πιστωτριών χωρών, του ΔΝΤ και της ΕΚΤ» επισημαίνουν οι αναλυτές της UBS και συνεχίζουν: «Γι’ αυτό και η Πορτογαλία υπήρξε μέχρι στιγμής επιτυχής στην προσπάθειά της για σταδιακή επιστροφή στη χρηματοδότηση από τις αγορές. Η στρατηγική της είναι παρόμοια με την ιρλανδική, δηλαδή, εκδίδει πρώτα έντοκα γραμμάτια και μετά επεκτείνει σταδιακά την περίοδο ωρίμανσής τους. Προς το παρόν, το 30% περίπου των πορτογαλικών εντόκων είναι μακράς διάρκειας.
Αντίθετα, η Ελλάδα έχει αποκλειστεί από τις αγορές από τότε που συμφωνήθηκε το πρώτο πακέτο διάσωσης, τον Απρίλιο του 2010. Η έκδοση εντόκων γραμματίων στη διάρκεια του καλοκαιριού δεν μπορεί να εκληφθεί ως σημάδι ομαλής πρόσβασης στην αγορά, καθώς ήταν από την αρχή ξεκάθαρο ότι η έκδοση θα έπρεπε να καλύπτεται από τις ελληνικές τράπεζες, οι οποίες προχωρούσαν στη συνέχεια σε συμφωνίες επαναγοράς με την Τράπεζα της Ελλάδος.
Υπό αυτό το πρίσμα, η έκδοση μπορεί να ‘διαβαστεί’ ως μια ενέργεια έμμεσης νομισματοποίησης του χρέους και όχι ως επιτυχής επιστροφή στη χρηματοδότηση από τις αγορές. Και αυτό, σε πλήρη αντίθεση με την πορτογαλική περίπτωση που δείχνει ότι ακόμη και σε προβληματικές οικονομικές συνθήκες, οι χώρες της ‘περιφέρειας’ έχουν την ευκαιρία να ανακτήσουν την εμπιστοσύνη των επενδυτών».
Πηγη. UBS
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου