Η Βενεζουέλα μπροστά στην "επόμενη μέρα"

Είναι δυνατόν να επιβιώσει το εν πολλοίς προσωποπαγές Μπολιβαριανό “πείραμα” της Βενεζουέλας χωρίς τον εμπνευστή του Hugo Chavez; Το ερώτημα αυτό έρχεται επιτακτικά στο προσκήνιο μετά την εγχείρηση (την τέταρτη σε έναν χρόνο) που πραγματοποίησε την Τρίτη στην Κούβα ο Chavez, ο οποίος διαγνώσθηκε με καρκίνο τον Ιούνιο του 2011. Σε αντίθεση με άλλες φορές, οι βενεζολάνικες αρχές εκδίδουν καθημερινά ιατρικό δελτίο σχετικά με την κατάσταση του Chavez, γεγονός ενδεικτικό της σοβαρότητας της κατάστασης, ενώ ο υπουργός Πληροφοριών Ernesto Villegas γνωστοποίησε ότι η τελευταία επέμβαση υπήρξε “λεπτή και δύσκολη”, ότι “παρουσιάσθηκαν επιπλοκές” και χρειάσθηκε “διορθωτική επέμβαση” ώστε να σταματήσει η αιμορραγία του ασθενούς, του οποίου η ανάρρωση χαρακτηρίζεται “σύνθετη”. Για πρώτη φορά, ακόμα και πολιτικοί αντίπαλοι του προέδρου της Βενεζουέλας εκφράζουν ευχές για ταχεία επάνοδο στα καθήκοντά του, ωστόσο μοιάζει ολοένα και λιγότερο πιθανό το να μπορέσει ο Chavez να ορκισθεί στις 10 Ιανουαρίου για την νέα θητεία που εξασφάλισε στις εκλογές του Οκτωβρίου, επικρατώντας με διαφορά 11 ποσοστιαίων μονάδων επί του Enrique Capriles Radonski. Άλλωστε ο ίδιος ο Chavez αναγνώρισε την ανάγκη να προλάβει μια “κρίση διαδοχής” ανακοινώνοντας στις 9 Δεκεμβρίου για πρώτη φορά την προτίμησή του για τον αντιπρόεδρο Nicolas Maduro. Σύμφωνα με το Σύνταγμα της Βενεζουέλας, εάν ο πρόεδρος της χώρας παραιτηθεί ή αποβιώσει κατά την πρώτη τετραετία της εξαετούς θητείας του, αντικαθίσταται από τον αντιπρόεδρο, με την υποχρέωση διεξαγωγής νέων προεδρικών εκλογών εντός 30 ημερών.  Υπάρχουν δύο πολιτικοί λόγοι που θα επέβαλαν την επίσπευση μιας τέτοιας μετάβασης: ο πρώτος είναι το να έχει ο Chavez τη δυνατότητα να σταθεί πλάι στον Maduro, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας, ώστε να εξασφαλίσει ότι ο εκλεκτός του θα έχει την στήριξη όλων των πτερύγων του Ενιαίου Σοσιαλιστικού Κόμματος Βενεζουέλας και ο δεύτερος είναι ότι θα ήταν σκόπιμο για τους κυβερνώντες η νέα εκλογική δοκιμασία να προηγηθεί της υποτίμησης του νομίσματος η οποία προεξοφλείται ως αναγκαία. Στον υπολογισμό μπαίνουν και οι περιφερειακές εκλογές της 16ης Δεκεμβρίου: αν ο προικισμένος επικοινωνιακά Capriles αποτύχει να επανεκλεγεί κυβερνήτης της πολιτείας Miranda (αντιμετωπίζει τον μέχρι τον Οκτώβριο αντιπρόεδρο της χώρας Elias Jaua), η αντιπολίτευση θα γνωρίσει κρίση ηγεσίας και θα επιστρέψει στην κατάσταση της πολυδιάσπασης. Η παράδοση του δαχτυλιδιού στον 50χρονο Maduro από μία άποψη υπήρξε αναμενόμενη και από την άλλη συνιστούσε έκπληξη. Άλλοτε οδηγός λεωφορείου με μεγάλη συνδικαλιστική δράση, ο Μαοϊκών καταβολών Maduro συνδέθηκε στενά με τον Chavez, ηγούμενος καμπάνιας για την αποφυλάκισή του την περίοδο 1992-1994, οπότε ο comandante κρατούνταν για το αποτυχημένο πραξικόπημα εναντίον του προέδρου Andres Peres. Μάλιστα η τότε συνήγορος του Chavez είναι σήμερα σύζυγος του Maduro και γενική εισαγγελέας της χώρας.  Σε όλη την περιπέτεια της υγείας του προέδρου και κατά τα αλλεπάλληλα ταξίδια για ιατρικούς λόγους στην Κούβα, ο Maduro εμφανιζόταν πάντα στο πλευρό του Chavez. Μέλος από το 1999 και αργότερα πρόεδρος του Κοινοβουλίου, ο Maduro ανέλαβε το 2006 το υπουργείο Εξωτερικών, καταφέρνοντας να επιβιώσει των πολυάριθμων ανασχηματισμών του Chavez. Όντας (μέχρι τον περασμένο Οκτώβριο) ο υπουργός Εξωτερικών της αμερικανικής ηπείρου με τη μεγαλύτερη θητεία ο Maduro καλλιέργησε εντατικά τις επαφές του όχι μόνο με τις αναδυόμενες δυνάμεις (Κίνα, Ρωσία) ή τα “μαύρα πρόβατα” της διεθνούς σκηνής (Ιράν, Συρία) και τις λοιπές χώρες της Λατινικής Αμερικής (ιδίως αυτές όπου δοκιμάζονται αντίστοιχα αριστερά πειράματα, όπως η Βολιβία και το Εκουαδόρ). Αλλά πρωταγωνίστησε και στην αποκατάσταση των σχέσεων με την γείτονα και ανταγωνίστρια Κολομβία, τον στενότερο σύμμαχο των ΗΠΑ σε όλο το Ημισφαίριο.  Τόσο ως συνδικαλιστής, όσο και ως διπλωμάτης ο Maduro ασκήθηκε στην τέχνη του διαλόγου και απέκτησε τη φήμη “πραγματιστή”, την ίδια στιγμή που αναμφίβολα καταλάμβανε την “ηγεσία” της αριστερής πτέρυγας του Ενιαίου Σοσιαλιστικού Κόμματος Βενεζουέλας.  Είναι χαρακτηριστικό το ότι δεν προέρχεται από τον στρατό, όπως ο έτερος ισχυρός άνδρας του κόμματος, ο νυν πρόεδρος του κοινοβουλίου Diosdado Cabello, ο οποίος (όπως γλαφυρά προκύπτει από τις αποκαλύψεις του Wikileaks) ηγείται ενός ισχυρού δικτύου πατρωνείας και διαφθοράς.  Σε κάθε περίπτωση, εάν σταθεροποιηθεί στην εξουσία, o Maduro θα πρέπει να επιλύσει τα προβλήματα μιας οικονομίας η οποία δεν έχει διαφοροποιημένη παραγωγική βάση και εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά από την πετρελαϊκή πρόσοδο (με ό,τι αυτό συνεπάγεται και για την διαφθορά και αναποτελεσματικότητα της κρατικής γραφειοκρατίας, την αποδυνάμωση του κοινωνικού ιστού που φανερώνει η καλπάζουσα εγκληματικότητα και την πολιτική συνείδηση καταναλωτών” προνοιακών επιδομάτων που έχει εμπεδωθεί στις άλλοτε περιθωριοποιημένες μάζες των φτωχών που αναδείχθηκαν σε κύριο στήριγμα του μπολιβαριανού πειράματος).

Του Κώστα Ράπτη
www.capital.gr