Οδεύει η Ιορδανία προς μία "Αραβική Άνοιξη";

Το 2011, κατά τη διάρκεια του πρώτου κύματος της Αραβικής Άνοιξης, η Ιορδανία ξεχώρισε ως μια «όαση» σταθερότητας. Οι συνεχείς αλλά ως επί τω πλείστω ειρηνικές διαμαρτυρίες του λαού που απαιτούσε πολιτικές μεταρρυθμίσεις οδήγησαν στην απομάκρυνση δύο πρωθυπουργών από τον βασιλιά Αμπντάλα B’ το Φεβρουάριο και τον Οκτώβριο. Φέτος όμως, στο επόμενο κύμα του κινήματος, ορισμένοι διαδηλωτές κάνουν κατά μέτωπο επίθεση στη μοναρχία -ενέργεια που μπορεί να τους στοιχίσει ποινή φυλάκισης έως και τριών ετών. Θα μπορούσε άραγε ο βασιλιάς Αμπντάλα, ένας σύμμαχος των Αμερικανών σε μια ιδιαίτερα ασταθή περιοχή, να είναι το επόμενο θύμα της λαϊκής αναταραχής; Αυτό θεωρείται ακόμη απίθανο, δεδομένου ότι οι διαδηλωτές επικεντρώνονται στις μεταρρυθμίσεις, τόσο τις πολιτικές όσο και τις οικονομικές. Εμφανίζονται πρόθυμοι να δώσουν στο βασιλιά μια ευκαιρία. Ό,τι κι αν προτείνει ο ίδιος, η διαδρομή μπροστά του θα είναι σίγουρα ανώμαλη έως ότου καταφέρει να διεκδικήσει οποιαδήποτε εσωτερική κυριαρχία, ειδικά μετά από δύο σχεδόν έτη σημαντικών πολιτικών και οικονομικών κρίσεων. Αυτό που σίγουρα δεν βοηθά είναι η ολοένα αυξανόμενη παρουσία των τζιχαντιστών –τον Οκτώβριο συνελήφθηααν 11 άτομα που θεωρούνται ότι συνδέονται με «πυρήνα»  της Αλ Κάιντα και σχεδίαζαν επιθέσεις- αλλά και η εισροή περισσότερων από 100.000 προσφύγων από τη γειτονική Συρία. Στις αρχές Σεπτεμβρίου, χιλιάδες διαδηλωτές σε 9 από τις 12 επαρχίες της Ιορδανίας ζήτησαν την παραίτηση του πρωθυπουργού Fayez al-Tarawneh στον απόηχο της απόφασης της κυβέρνησης να αυξήσει τις τιμές των καυσίμων κατά 10%. Παρά το γεγονός ότι ο βασιλιάς Αμπντάλα απέσυρε άμεσα την απόφαση, ορισμένοι διαδηλωτές τόν χλεύασαν ανοιχτά, με αποτέλεσμα να πραγματοποιηθούν τουλάχιστον 15 συλλήψεις. Τον Οκτώβριο, περισσότεροι από 10.000 Ιορδανοί διαδήλωσαν για τις πολιτικές μεταρρυθμίσεις στην πρωτεύουσα, Αμμάν, παρά το αίτημα του βασιλιά για πρόωρες εκλογές και τα σχέδια για εκλογική μεταρρύθμιση. Πιο πρόσφατα, στα μέσα Νοεμβρίου, χιλιάδες βγήκαν στους δρόμους σε πόλεις και κωμοπόλεις σε περισσότερες από 100 διαδηλώσεις σε όλη την Ιορδανία μετά την απόφαση της κυβέρνησης να μειώσει για άλλη μια φορά τις επιδοτήσεις στα καύσιμα-αυτή τη φορά για να αποφευχθεί η πλήρης οικονομική κατάρρευση της χώρας με τη μείωση του ελλείμματος του προϋπολογισμού και την εξασφάλιση δανείου ύψους 2 δισ. ευρώ από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Σε ορισμένες συγκεντρώσεις, οι διαδηλωτές τα έβαλαν με τον ίδιο το βασιλιά. Στο Dhiban  κάποιοι έκαψαν μάλιστα φωτογραφίες του. Η ισλαμιστική αντιπολίτευση -το Ισλαμικό Μέτωπο Δράσης (IAF), το πολιτικό "παρακλάδι" της Μουσουλμανικής Αδελφότητας- έχει δηλώσει ανοιχτά την πρόθεσή της να κρατήσει ζωντανές τις διαμαρτυρίες παρά τη ρίψη νερού και τη χρήση δακρυγόνων από την αστυνομία κατά των διαδηλωτών. Μέχρι στιγμής έχουν τραυματιστεί 17 άμαχοι πολίτες και 58 αστυνομικοί, ένω ένας διαδηλωτής έχασε τη ζωή του και 158 έχουν συλληφθεί. Ο στρατός έχει προειδοποιήσει ότι θα καταφύγει σε βίαια μέτρα κατά των διαδηλωτών που "βλάπτουν δημόσιες ή ιδιωτικές εγκαταστάσεις ή τους πολίτες." Όλη αυτή η αναταραχή επιδεινώνει μια ήδη σοβαρή πολιτική κρίση. Εκτός από την απομάκρυνση των δύο πρωθυπουργών το 2011, τρεις πρωθυπουργοί έχουν περάσει φέτος από την εξουσία: ο Awn al-Khasawneh, ο Fayez al-Tarawneh και ο σημερινός ηγέτης, Abdullah Ensour. Οι εκλογές που ζητησε ο βασιλιάς Αμπντάλα θα διεξαχθούν στις 23 Ιανουαρίου, αλλά η αντιπολίτευση -κυρίως το IAF- έχει ανακοινώσει σπως σχεδιάζει να τις μποϊκοτάρει. Παρά τις παραχωρήσεις από το βασιλιά που περιλαμβάνουν ένα συνταγματικό δικαστήριο και τη διεξαγωγή εκλογών που για πρώτη φορά θα φέρουν στην εξουσια έναν εκλεγμένο πρωθυπουργό που δεν θα έχει διοριστεί από τον μονάρχη, οι αναταραχές πιθανότατα θα συνεχιστούν έως ότου το IAF και η μοναρχία πετύχουν κάποια συναίνεση σχετικά με τις εκλογές. Σοβαρές διαστάσεις έχει λάβει και η οικονομική κρίση της χώρας. Η ανεργία σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία ξεπερνά το 11%, αλλά ανεπίσημες εκτιμήσεις την τοποθετούν έως και το 30%. Οι τιμές των βασικών ειδών, όπως της κηροζίνης που χρησιμοποιείται για θέρμανση ή  του φυσικού αερίου που χρησιμοποιείται για μαγείρεμα έχουν αυξηθεί κατά περισσότερο από 30% και 50% αντόστοιχα μετά την απόσυρση των κυβερνητικών επιδοτήσεων. Παράλληλα η χώρα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια σημαντική ενεργειακή κρίση. Η αναγκαία βοήθεια από τη Σαουδική Αραβία και άλλες αραβικές χώρες δεν έχει ακόμη δοθεί. Η υπόσχεση του βασιλιά για μια «ολοκληρωμένη ανάπτυξη» είναι σαφές ότι δεν καθησυχάζει κανέναν. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η εσωτερική κυριαρχία του βασιλιά Αμπντάλα έχει διαβρωθεί σημαντικά τους τελευταίους δύο μήνες. Η κλιμακούμενη κρίση κυριαρχίας θα συνεχιστεί και το 2013 -εκτός και αν επιτευχθεί κάποιο είδος πολιτικής συμφωνίας που θα περιλαμβάνει το IAF, σε συνδυασμό με οικονομικές παραχωρήσεις που θα προσφέρουν άμεση ανακούφιση στο λαό. Εάν δεν συμβούν αυτά, οι ημέρες της απόλυτης μοναρχίας στην Ιορδανία ίσως να είναι μετρημένες, παρά την υποστήριξη των ΗΠΑ, του Ισραήλ άλλων αραβικών μοναρχιών.    Tου Maha Hosain Aziz